Benedictus geschrokken van vijandigheid

Hilversum (van onze redactie) 12 maart 2009 - De vandaag gepubliceerde brief van paus Benedictus XVI doet meer dan informeren. De opvallend persoonlijk getoonzette brief biedt een inkijkje in de overwegingen en de emoties van de paus.

Tekst en uitleg
In de brief geeft de paus tekst en uitleg bij de opheffing van de excommunicatie van de traditionalistische bisschoppen van de Priesterbroederschap Sint Pius X (SSPX). Deze opheffing veroorzaakte wereldwijde commotie, mede door de negationistische (Holocaust-ontkennende) uitlatingen van een van hen, Richard Williamson.

Stok om de hond te slaan
De paus is geschrokken van de vijandigheid. Het besluit om de excommunicatie op te heffen kwam hem op veel animositeit te staan; volgens hem bracht het wonden aan de oppervlakte die veel dieper liggen dan de pijn van het huidige moment. Ook geeft hij woorden aan latent antikatholicisme bij mensen die “vol vijandschap klaarstaan om toe te springen”.

Joden steunden paus
De paus schrijft over de steun die hij kreeg uit opvallende hoek. Waar hij kritisch is op de openlijke vijandigheid van sommige katholieken (“die beter zouden moeten weten”), spreekt hij zijn eerste dank uit aan Joden die, na enige wrijving, snel hielpen de misvatting op te helderen.

Bescheiden
Benedictus’ brief wordt gekenmerkt door een bescheiden en persoonlijke toonzetting die soms bijna informeel is. Ook stelt hij veel vragen: “was het écht verkeerd om in dit geval verzoening te zoeken?” “Was het een complete vergissing om halsstarrigheid te breken en ruimte te maken?”

Fouten
Opvallend is dat er duidelijk gesproken wordt van fouten die zijn gemaakt. De opheffing van de excommunicatie was een gebaar van verzoening dat door fouten en omstandigheden een averechts effect kreeg.

‘Panne’
Over de aard van de bewoording van deze fouten ontstond vrij snel verwarring. De Duitse versie van de brief gebruikt twee maal hetzelfde woord Panne, waar de documenten in de andere talen twee verschillende woorden gebruiken. De Italiaanse versie gebruikt disavventura en sbaglio, de Engelse versie mishap en mistake. Journalisten vroegen zich af of men hier meer achter moest zoeken. Pater Frederico Lombardi, woordvoerder van het Vaticaan, verklaarde vandaag echter dat alle gebruikte woorden in hun meest directe zin dienen te worden opgevat als ‘een fout’.

Eenheid
Benedictus XVI schrijft dat zowel de excommunicatie als de opheffing daarvan de eenheid van de kerk op het oog hadden. De excommunicatie werd van kracht omdat de eenheid van het bisschoppencollege bedreigd werd door de ongeoorloofde bisschopswijdingen door aartsbisschop Lefebvre. Omdat 'betreffende partijen' de paus en zijn gezag als pastor inmiddels expliciet erkennen, kan volgens de paus worden gezocht naar de eenheid. Ondanks het feit dat veel traditionalisten nog altijd ‘bepaalde’ reserves hebben ‘op het gebied van’ gehoorzaamheid aan het pauselijk leergezag. Over welke reserves dat gaat, wordt in de brief in het midden gelaten.

Leerstellige problemen
Verder benadrukt de paus dat broederschap op leerstellige gronden geen canonieke status heeft. Hiermee spreekt Benedictus XVI zich expliciet uit tegen een in SSPX-kringen veelgehoorde en relativerende bewering dat de problemen in de relatie tot de Rooms-katholieke Kerk beperkt zijn, omdat het Tweede Vaticaans Concilie ‘slechts’ een pastoraal concilie zou zijn.

Vaticaanse reorganisatie
In verband met de leerstellige aard van de problemen, kondigt de paus een Vaticaanse reorganisatie aan. De pauselijke commissie Ecclesia Dei (belast met de contacten met de schismatieke en niet-schismatieke traditionalisten) komt te ressorteren onder de Congregatie voor de Geloofsleer.

Bron: www.katholieknederland.nl