Priesters gemaand tot strikte toepassing liturgieregels

Hilversum (Van onze redactie) 4 juni 2008 - Priesters moeten erop toezien dat mensen knielen bij het binnenkomen en verlaten van de kerk. Communicanten mogen niet zelf de hostie dopen in de kelk met het heilig Bloed. En het ‘eucharistisch gebed’ dient geen ‘tafelgebed’ te worden genoemd. Dat zijn enkele van de preciseringen die de bisschoppen van Nederland onlangs hebben meegedeeld in een brief aan alle priesters over de viering van het sacrament van de eucharistie.

Bijstellingen
De brief van de bisschoppen werd eind mei verzonden. Ze bevat niet veel nieuwe voorschriften, maar beoogt een aantal ingeburgerde praktijken te corrigeren. De brief is niet ‘vrijblijvend’, schrijven de auteurs. De lezer wordt aangespoord zijn praktijk van liturgie-vieren en het liturgisch gebruik van het kerkgebouw zorgvuldig te onderzoeken. “Waar dat nodig is, dient u tot bijstellingen te komen”, beveelt de brief.

Alleen voor priesters
Het is gebruikelijk dat kerkelijke documenten openbaar worden gemaakt, ook als zij een specifieke adressant hebben. Publicatie is bij deze brief opzettelijk achterwege gebleven. “De bisschoppen hebben er bewust voor gekozen de brief niet ook via de pers te verspreiden. De reden is dat de brief alleen voor priesters is bestemd”, zegt Matheu Bemelmans, woordvoerder van de bisschoppenconferentie vandaag tegenover katholieknederland.nl.

Achteraf
De brief is enigszins verstopt op de website van het bisdom Roermond te vinden. Ook pastoor Cor Mennen uit Oss, plaatste het document op zijn site. Mennen is bisschoppelijk gedelegeerde voor de liturgie in het bisdom ’s-Hertogenbosch.

Twee gedaanten
Het bisschoppelijk schrijven bevat onder meer instructies over de communie onder twee gedaanten. Op veel plaatsen wordt de communie standaard of regelmatig onder twee gedaanten aangeboden (gelovigen kunnen zowel de geconsecreerde Hostie als het heilig Bloed nuttigen). Dat is in strijd met de kerkelijke regels, preciseren de bisschoppen. Communiceren onder beide gedaanten is immers alleen bij bijzondere gelegenheden toegestaan, bijvoorbeeld aan bruid en bruidegom in hun huwelijksmis.

Hostie indopen
In veel kerken mogen de gelovigen hun hostie zelf in de geconsecreerde wijn dopen. “In tegenstelling tot vroegere bepalingen en soms ingeburgerde gebruiken” is dit 'niet toegestaan', schrijft het episcopaat.

Tafelgebed
De bisschoppen herinneren eraan dat alleen de priester ‘in persona Christi’ de oraties en het eucharistisch gebed uitspreekt. In tegenstelling tot wat in veel parochies gangbaar is mag dan ook alleen de priester de doxologie van het ‘Door hem en met Hem…’ uitspreken. De eerbied voor het heilige moet ook tot uitdrukking komen in de liturgische taal. Daarom is het verkeerd om over ‘tafelgebed’ te spreken waar ‘eucharistisch gebed’ wordt bedoeld, schrijven de bisschoppen.

Biecht
Het Nederlands episcopaat wijst er ook op dat de heilige communie niet altijd ontvangen mag of moet worden. “Communiceren vraagt dat men het geloof van de Kerk in de heilige eucharistie deelt en is staat van genade verkeert – zo nodig door voorafgaande biecht.” De bisschoppen achten het raadzaam dat priesters bij bijzondere gelegenheden voor de communie-uitreiking daar iets over zeggen. De brief bevat vier voorbeelden van teksten waarmee de priester duidelijk kan maken dat niet iedereen tot de communie mag naderen.

Samenwerking
Priesters worden uitgenodigd over de grens van de eigen parochie heen te kijken. Samenwerkingsverbanden met andere parochies worden aangemoedigd. Door mistijden op elkaar af te stemmen, kunnen priesters in meerdere missen voorgaan, zodat meer parochies elke zondag de eucharistie kunnen vieren.

Stilte
De priester moet waarborgen dat iedere mis wordt voorafgegaan door gewijde stilte en concentratie. Priesters moeten verder de door de Kerk voorgeschreven volgorde en elementen van de ritus nauwgezet volgen en uitsluitend gebeden uit de goedgekeurde liturgische boeken gebruiken.

Profaan gebruik
Het kerkgebouw is met zijn liturgische inrichting een plaats om God te ontmoeten. “Profaan gebruik van kerkgebouwen is dan ook niet gepast. Een kerk is niet te huur of te verhuren.” Concerten en voorstellingen kunnen wel in de kerk plaatsvinden, maar alleen als deze van religieuze aard zijn en enig verkondigend en lofprijzend karakter hebben. Het is daarbij gepast ook enkele gebedsmomenten in te lassen.

Noodsituatie
In Nederland is het op veel plaatsen ingeburgerd om woordvieringen of woord- en communiediensten te houden, ook als er geen sprake is van de door de Kerk vereiste ‘noodsituatie’. De bisschoppen wijzen er daarom opnieuw op dat het houden van niet-eucharistische zondagsvieringen bij afwezigheid van een priester de goedkeuring vereist van de diocesane bisschop. Een viering zonder priester is niet toegestaan als in die parochie in hetzelfde weekend een mis is, ook als die in een andere taal wordt opgedragen.