Hilversum (door Louis Runhaar) 20 februari 2009 - “Als Kerk hebben wij geen concrete antwoorden op ingewikkelde economische vraagstukken. Wij hebben wel een eeuwenoude wijsheid over God, mens en samenleving in huis als bron van oriëntatie”, zegt bisschop Gerard de Korte van Groningen-Leeuwarden. De bisschop-referent voor Kerk en Samenleving reageert in een vraaggesprek met katholieknederland.nl op de economische crisis.
Premier Balkenende sprak afgelopen dinsdag (17 februari) over de economische crisis waarin Nederland op dit moment verkeert. In bijna bijbelse taal sprak hij van een ‘grote beproeving’. Een goede typering?
Politieke leiders moeten in tijden van crisis oppassen voor te grote woorden. Ik denk dat onze bevolking wacht op leiders die eerlijk spreken over de ernst van de situatie maar tegelijk wel perspectief bieden. Zorgelijke leiders kunnen mensen angstig maken. En angst werkt vaak blokkerend en helpt dus niet bij het zoeken van een oplossing.
Ik weet niet goed of het woord ‘beproeving’ over de gehele linie terecht gekozen is. Wij leven namelijk in een ontzettend welvarend land. Een beperkte koopkrachtdaling brengt het gros van de mensen nog niet direct in problemen. Uit recent onderzoek blijkt dat 80 procent van de mensen persoonlijk gelukkig is. Ondanks de crisis zal de koopkracht van mensen dit jaar zelfs nog stijgen. Ik kan de woordkeuze van de premier begrijpen als het gaat om alle mensen die hun baan gaan verliezen. Voor 2010 wordt nu gesproken over een werkeloosheid van bijna 10 procent van de beroepsbevolking. Een en ander maakt veel mensen in kwetsbare sectoren onzeker. Ook kan de crisis voor de onderklasse van onze samenleving ( onderste 10 procent) hele pijnlijke gevolgen krijgen. De onderklasse heeft geen vet op de botten dat er nog af zou kunnen.
Het meest pijnlijke van de deze week gepresenteerde cijfers van het CPB noemt Balkenende de fors stijgende werkeloosheid. Wat is uw herderlijke boodschap aan het adres van deze nieuwe ‘Koos (en Toos) Werkloos’?
Mensen die werkeloos raken, zijn niet alleen hun baan kwijt maar vaak ook belangrijke sociale contacten. Langdurige werkeloosheid is voor de meeste mensen die het treft dramatisch. Velen worden lichamelijk of geestelijk ziek. In tijden van crisis is vertrouwen heel belangrijk. Dat geldt bij een ernstige ziekte of bij het sterven van een dierbare maar dat geldt ook voor slachtoffers van de economische crisis. Voor werkelozen is hoop en vertrouwen dus ontzettend belangrijk. Christenen mogen leven van Godsvertrouwen. In alle duisternis en beproeving is God degene die ons draagt. Als bisschop hoop ik dus dat werkeloze mensen bij God steun en kracht zullen vinden. In de komende Vastenbrief spreken de bisschoppen ook over het belang van vertrouwen in een tijd van crisis.
Tegelijk moeten werkelozen kunnen rekenen op solidariteit. Niet alleen de overheid maar ook kerkelijke diaconieën en caritasinstellingen kunnen een belangrijke rol spelen. Ik denk dan niet alleen aan fatsoenlijke uitkeringen maar ook aan immateriële ondersteuning. Ik hoop dat parochies en kerkelijke gemeenten hun verantwoordelijkheid op dit punt zullen erkennen en waarmaken.
Is een economische recessie goed of slecht voor de Kerk?
Nood leert bidden maar nood leert ook vloeken. Ik weet dus niet of de crisis voor de Kerk goed of slecht is. Ik kan mij overigens voorstellen dat de economische crisis mensen wel kan doen nadenken over de prioriteiten van het leven. Een tijd van welvaart en overvloed kan mensen ook oppervlakkig maken. De onzekere tijd van vandaag en morgen daagt mensen uit om (opnieuw) na te denken over de zin- en doelvraag van het bestaan. De Kerk heeft veel wijsheid in huis om op dit grote levensvragen een antwoord te zoeken. Misschien kan de crisis het blikveld van mensen verbreden. Het gaat om een goed evenwicht tussen materieel en immaterieel.
De minister-president heeft gezegd dat we voor de oplossing niet alleen naar de overheid moeten kijken. “We moeten samen de schouders eronder zetten”, zei hij. Hoe gaat de Kerk haar schouders eronder zetten?
Vanuit het katholiek sociaal denken kan ik de premier helemaal gelijk geven. In de sociale leer van de Kerk is veel aandacht voor het maatschappelijk middenveld. Overheid, maatschappelijke organisaties en burgers zullen het dus gezamenlijk moeten doen. Juist nu komt er erop aan om niet te streven naar korte termijn eigenbelang maar naar lange termijn algemeen belang. De Kerk als instituut en leergezag biedt mensen een sociale leer als moreel kompas. Bescherming van menselijke waardigheid, solidariteit en algemeen welzijn zijn daarbij belangrijke noties. De Kerk als organisme, alle gedoopten, zijn geroepen om die noties juist in een tijd van crisis en mogelijke krapte inhoud te geven. Leerlingen van Christus kunnen juist nu laten zien dat geloof een bron van inspiratie en creativiteit kan zijn. Het gaat dan niet alleen om de belangen van ons eigen land. Wij mogen bij alle zorgen en problemen de ellende van de vele armen elders in de wereld niet vergeten.
Hebben de bisschoppen al over de crisis gesproken met ‘Den Haag’?
De bisschoppen hebben regelmatig contact met politici op alle niveaus . De stem van de Kerk klinkt ook door in Den Haag. Als Kerk hebben wij geen concrete antwoorden op ingewikkelde economische vraagstukken. Wij hebben wel een eeuwenoude wijsheid over God, mens en samenleving in huis als bron van oriëntatie. Ik hoop dat onze politici maar ook werkgevers, vakbondsleiders en vele andere relevante actoren daar hun voordeel mee doen.
De regio Oost-Groningen in uw eigen bisdom is in sociaal-economisch opzicht een van de armste gebieden van Nederland. Hoe komt de crisis in het Noorden binnen?
Het klopt dat in mijn bisdom meerdere sociaal –zwakke gebieden liggen. Overigens is er de laatste jaren in het noorden veel opgebouwd. Plaatselijke deskundigen relativeren trouwens de noordelijke zorgen. Veel export gaat vanuit het noorden naar Scandinavië, waar de crisis nog relatief beperkt is. Overigens heb ik gisteren met politici uit de stad Groningen gesproken over de crisis in het algemeen en de armoede in het bijzonder. De parochies willen bondgenoot zijn van de overheid. Binnenkort zijn er in ons bisdom diaconale avonden belegd om de armoede in de regio in kaart te brengen en een bijdrage te leveren aan een doeltreffende aanpak. Het gaat daarbij niet alleen om geld maar juist ook om menselijke aandacht. De christelijke kerken hebben een fijnmazig netwerk met duizenden vrijwilligers die belangrijk kunnen zijn voor het behoud van de sociale cohesie.
Bron: http://www.katholieknederland.nl/
Premier Balkenende sprak afgelopen dinsdag (17 februari) over de economische crisis waarin Nederland op dit moment verkeert. In bijna bijbelse taal sprak hij van een ‘grote beproeving’. Een goede typering?
Politieke leiders moeten in tijden van crisis oppassen voor te grote woorden. Ik denk dat onze bevolking wacht op leiders die eerlijk spreken over de ernst van de situatie maar tegelijk wel perspectief bieden. Zorgelijke leiders kunnen mensen angstig maken. En angst werkt vaak blokkerend en helpt dus niet bij het zoeken van een oplossing.
Ik weet niet goed of het woord ‘beproeving’ over de gehele linie terecht gekozen is. Wij leven namelijk in een ontzettend welvarend land. Een beperkte koopkrachtdaling brengt het gros van de mensen nog niet direct in problemen. Uit recent onderzoek blijkt dat 80 procent van de mensen persoonlijk gelukkig is. Ondanks de crisis zal de koopkracht van mensen dit jaar zelfs nog stijgen. Ik kan de woordkeuze van de premier begrijpen als het gaat om alle mensen die hun baan gaan verliezen. Voor 2010 wordt nu gesproken over een werkeloosheid van bijna 10 procent van de beroepsbevolking. Een en ander maakt veel mensen in kwetsbare sectoren onzeker. Ook kan de crisis voor de onderklasse van onze samenleving ( onderste 10 procent) hele pijnlijke gevolgen krijgen. De onderklasse heeft geen vet op de botten dat er nog af zou kunnen.
Het meest pijnlijke van de deze week gepresenteerde cijfers van het CPB noemt Balkenende de fors stijgende werkeloosheid. Wat is uw herderlijke boodschap aan het adres van deze nieuwe ‘Koos (en Toos) Werkloos’?
Mensen die werkeloos raken, zijn niet alleen hun baan kwijt maar vaak ook belangrijke sociale contacten. Langdurige werkeloosheid is voor de meeste mensen die het treft dramatisch. Velen worden lichamelijk of geestelijk ziek. In tijden van crisis is vertrouwen heel belangrijk. Dat geldt bij een ernstige ziekte of bij het sterven van een dierbare maar dat geldt ook voor slachtoffers van de economische crisis. Voor werkelozen is hoop en vertrouwen dus ontzettend belangrijk. Christenen mogen leven van Godsvertrouwen. In alle duisternis en beproeving is God degene die ons draagt. Als bisschop hoop ik dus dat werkeloze mensen bij God steun en kracht zullen vinden. In de komende Vastenbrief spreken de bisschoppen ook over het belang van vertrouwen in een tijd van crisis.
Tegelijk moeten werkelozen kunnen rekenen op solidariteit. Niet alleen de overheid maar ook kerkelijke diaconieën en caritasinstellingen kunnen een belangrijke rol spelen. Ik denk dan niet alleen aan fatsoenlijke uitkeringen maar ook aan immateriële ondersteuning. Ik hoop dat parochies en kerkelijke gemeenten hun verantwoordelijkheid op dit punt zullen erkennen en waarmaken.
Is een economische recessie goed of slecht voor de Kerk?
Nood leert bidden maar nood leert ook vloeken. Ik weet dus niet of de crisis voor de Kerk goed of slecht is. Ik kan mij overigens voorstellen dat de economische crisis mensen wel kan doen nadenken over de prioriteiten van het leven. Een tijd van welvaart en overvloed kan mensen ook oppervlakkig maken. De onzekere tijd van vandaag en morgen daagt mensen uit om (opnieuw) na te denken over de zin- en doelvraag van het bestaan. De Kerk heeft veel wijsheid in huis om op dit grote levensvragen een antwoord te zoeken. Misschien kan de crisis het blikveld van mensen verbreden. Het gaat om een goed evenwicht tussen materieel en immaterieel.
De minister-president heeft gezegd dat we voor de oplossing niet alleen naar de overheid moeten kijken. “We moeten samen de schouders eronder zetten”, zei hij. Hoe gaat de Kerk haar schouders eronder zetten?
Vanuit het katholiek sociaal denken kan ik de premier helemaal gelijk geven. In de sociale leer van de Kerk is veel aandacht voor het maatschappelijk middenveld. Overheid, maatschappelijke organisaties en burgers zullen het dus gezamenlijk moeten doen. Juist nu komt er erop aan om niet te streven naar korte termijn eigenbelang maar naar lange termijn algemeen belang. De Kerk als instituut en leergezag biedt mensen een sociale leer als moreel kompas. Bescherming van menselijke waardigheid, solidariteit en algemeen welzijn zijn daarbij belangrijke noties. De Kerk als organisme, alle gedoopten, zijn geroepen om die noties juist in een tijd van crisis en mogelijke krapte inhoud te geven. Leerlingen van Christus kunnen juist nu laten zien dat geloof een bron van inspiratie en creativiteit kan zijn. Het gaat dan niet alleen om de belangen van ons eigen land. Wij mogen bij alle zorgen en problemen de ellende van de vele armen elders in de wereld niet vergeten.
Hebben de bisschoppen al over de crisis gesproken met ‘Den Haag’?
De bisschoppen hebben regelmatig contact met politici op alle niveaus . De stem van de Kerk klinkt ook door in Den Haag. Als Kerk hebben wij geen concrete antwoorden op ingewikkelde economische vraagstukken. Wij hebben wel een eeuwenoude wijsheid over God, mens en samenleving in huis als bron van oriëntatie. Ik hoop dat onze politici maar ook werkgevers, vakbondsleiders en vele andere relevante actoren daar hun voordeel mee doen.
De regio Oost-Groningen in uw eigen bisdom is in sociaal-economisch opzicht een van de armste gebieden van Nederland. Hoe komt de crisis in het Noorden binnen?
Het klopt dat in mijn bisdom meerdere sociaal –zwakke gebieden liggen. Overigens is er de laatste jaren in het noorden veel opgebouwd. Plaatselijke deskundigen relativeren trouwens de noordelijke zorgen. Veel export gaat vanuit het noorden naar Scandinavië, waar de crisis nog relatief beperkt is. Overigens heb ik gisteren met politici uit de stad Groningen gesproken over de crisis in het algemeen en de armoede in het bijzonder. De parochies willen bondgenoot zijn van de overheid. Binnenkort zijn er in ons bisdom diaconale avonden belegd om de armoede in de regio in kaart te brengen en een bijdrage te leveren aan een doeltreffende aanpak. Het gaat daarbij niet alleen om geld maar juist ook om menselijke aandacht. De christelijke kerken hebben een fijnmazig netwerk met duizenden vrijwilligers die belangrijk kunnen zijn voor het behoud van de sociale cohesie.
Bron: http://www.katholieknederland.nl/
